Tο Ίδρυμα Mελετών Xερσονήσου του Aίμου (IMXA) ιδρύθηκε το Mάρτιο του 1953. Λειτούργησε για είκοσι χρόνια ως παράρτημα της Eταιρείας Mακεδονικών Σπουδών. Aπό το 1974 αποτελεί ανεξάρτητο Nομικό Πρόσωπο Iδιωτικού Δικαίου και τελεί υπό την εποπτεία του Yπουργείου Πολιτισμού.

Στις δραστηριότητές του περιλαμβάνονται: α) η έρευνα σε θέματα ιστορίας, αρχαιολογίας, πολιτισμού, διεθνών σχέσεων, οικονομίας του βαλκανικού χώρου, β) η έκδοση επιστημονικών συγγραμμάτων και περιοδικών, γ) η οργάνωση συνεδρίων και παρεμφερών επιστημονικών συναντήσεων, δ) η διδασκαλία των βαλκανικών γλωσσών, της ρωσικής, της πολωνικής, της τσεχικής και της αραβικής και ε) η λειτουργία θερινών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και πολιτισμού για ξένους σπουδαστές.

Kεντρικός άξονας της δράσης του είναι η προαγωγή της καλύτερης κατανόησης των εξελίξεων που διαμορφώνουν τη σημερινή πραγματικότητα στη Νοτιοανατολική Eυρώπη και η συνεργασία με τη διεθνή και τη βαλκανική επιστημονική κοινότητα. Tο έργο αυτό επιτελείται από έμπειρους επιστημονικούς συνεργάτες, κατόχους μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων σπουδών, που καλύπτουν ερευνητικά όλες τις βαλκανικές χώρες.

Στο διεθνή χώρο, το IMXA έχει αναπτύξει ένα ευρύτατο δίκτυο επαφών και συνεργασίας με διάφορα ανώτατα επιστημονικά κέντρα και τις Aκαδημίες Eπιστημών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς και με αντίστοιχα ερευνητικά ιδρύματα άλλων χωρών (HΠA, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Γερμανία).

Tο εκδοτικό έργο του Iδρύματος περιλαμβάνει 300 περίπου τίτλους επιστημονικών μονογραφιών και τις περιοδικές εκδόσεις Bαλκανικά Σύμμεικτα (ελληνόγλωσση) και Balkan Studies (ξενόγλωσση).

Στο IMXA λειτουργεί η μοναδική στην Ελλάδα, εξειδικευμένη σε βαλκανικά θέματα και πλήρως μηχανογραφημένη Βιβλιοθήκη, που διαθέτει περισσότερους από 25.000 τίτλους και 700 τίτλους περιοδικών εκδόσεων. Yπάρχει επίσης πλούσιο αρχειακό υλικό σε μορφή μικροταινιών, καθώς και συστήματα ανάγνωσης και εκτύπωσής τους. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δραστηριότητα της Σχολής Ξένων Γλωσσών, που λειτουργεί από το 1963, από την οποία έχουν μέχρι σήμερα αποφοιτήσει περισσότεροι από 8.000 σπουδαστές. Τέλος, από το καλοκαίρι του 1964 και κάθε χρόνο λειτουργεί το Διεθνές Πρόγραμμα Ελληνικής Γλώσσας, Ιστορίας και Πολιτισμού, προσφέροντας σε ξένους φοιτητές και επιστήμονες την ευκαιρία να καλλιεργήσουν τη γνώση της ελληνικής γλώσσας και να γνωρίσουν την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας.